Netykieta (ang. netiquette, zbitka wyrazowa: net (z ang. sieć) i etykieta) – zbiór zasad dotyczących dobrego zachowania w Internecie[1].
Netykieta, podobnie jak zwykłe zasady przyzwoitego zachowania, nie jest dokładnie skodyfikowana, nikt też nie zajmuje się systematycznym karaniem osób jej nieprzestrzegających, jednak uparte łamanie zasad netykiety może się wiązać z różnymi przykrymi konsekwencjami, na przykład zgłoszeniem nadużycia do działu abuse i odcięciem „niegrzecznego” osobnika od określonej usługi internetowej przez jej administratora.
Zasady netykiety wynikają wprost z ogólnych zasad przyzwoitości lub są odzwierciedleniem niemożliwych do ujęcia w standardy ograniczeń technicznych wynikających z natury danej usługi Internetu. Jej celem są pozytywne relacje użytkowników w internecie.
Spis treści
1 Zalecenia netykiety
2 Przykłady zachowań sprzecznych z netykietą
3 Ograniczenia prawne
3.1 Sytuacja w Polsce
4 Inne ważne informacje
5 Przypisy
6 Linki zewnętrzne
Zalecenia netykiety
Dla grup i list dyskusyjnych są to:
zakaz pisania wulgaryzmów;
zakaz spamowania (m.in. wysyłania niechcianych linków do stron);
zakaz wysyłania tak zwanych łańcuszków szczęścia;
nakaz zapoznania się z wykazem FAQ przed zadaniem pytania;
stosowanie się do reguł pisania obowiązujących w danej grupie, np. sposób kodowania polskich liter, zasad cytowania, możliwości wysyłania (lub nie) wiadomości formatowanych w HTML-u, możliwości dołączania (lub nie) plików binarnych, co zwykle jest szczegółowo opisane w FAQ danej grupy;
zakaz nadmiernego cross-postowania, czyli wysyłania e-maili lub postów do kilku grup naraz;
zakaz wysyłania listów (e-maili) do wielu osób naraz z jawnymi adresami poczty elektronicznej (stosuje się kopię ukrytą);
zakaz pisania nie na temat (OT – off-topic);
zakaz pisania kilka razy z rzędu (szczególnie restrykcyjnie używany na forach posiadających funkcję edycji postu);
zakaz odpowiadania nad cytowanym fragmentem (top-posting);
zakaz ciągłego pisania wiadomości wielkimi literami;
zakaz nadużywania interpunkcji;
zakaz prowokowania kłótni, czyli trollowania.
Dla usług interaktywnych (IRC, komunikatory, czaty, fora dyskusyjne na stronach WWW) są to:
obowiązek korzystania z funkcji „Szukaj” na forach, przed założeniem nowego wątku (na omawiany już temat/problem);
zakaz floodowania;
nakaz zapoznania się z zasadami – FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzeganie zawartych tam zasad szczegółowych;
zakaz nagabywania osób, które sobie tego nie życzą;
zasady dotyczące znaków diakrytycznych – użytkownicy niektórych kanałów IRC nie życzą sobie używania polskich liter, natomiast na forach internetowych pisanie bez polskich znaków diakrytycznych bywa źle widziane; sprawy te regulowane są czasem przez lokalną netykietę lub FAQ, jak np. dla polskiej sieci IRC[2];
dopuszczalne jest korzystanie z różnych języków na kanałach wielonarodowościowych;
zakaz ciągłego pisania wielkimi literami;
zakaz pisania naprzemiennie wielkich i małych liter (tzw. nowomowa internetowa, poke-pismo);
nakaz używania emotikon z rozwagą (mają być dodatkiem do tekstu, a nie główną treścią);
w dyskusjach, zwłaszcza w Usenecie i na forach internetowych zwraca się po nicku lub imieniu, jeśli rozmówca wyraża na to zgodę. Nigdy samym nazwiskiem. Nie należy się obrażać, jeśli ktoś zwraca się do drugiego użytkownika „per ty”, a nie w formie grzecznościowej, i nie należy się obawiać używania takiej bezpośredniej formy;
zakaz nadużywania znaków interpunkcyjnych oraz emotikon[3].
Dodatkowo dla korespondencji elektronicznej [e-mail]:
nakaz trzymania się wątku w korespondencji elektronicznej lub cytowanie e-maila (w przypadku braku takiej opcji w skrzynce);
nakaz dopisywania wątku korespondencji pod spodem (głównie dot. e-mail);
zalecenie, by sygnaturka nie miała więcej niż cztery linie (do jej długości nie wlicza się linii poświęconej na delimiter);
przy wysyłce wiadomości do dużej, zwłaszcza nieznającej się grupy osób adresy odbiorców należy umieszczać w polu Ukryte do wiadomości;
zastosowanie wszelkich zasad języka polskiego;
zalecenie, by załączniki o dużym rozmiarze przesyłać za pomocą serwisów chmurowych[4].
Przykłady zachowań sprzecznych z netykietą
trollowanie – wpływanie na użytkownika w celu wyśmiania lub obrażenia lub prowokowanie kłótni,
flooding – wysyłanie identycznych wiadomości w krótkich odstępach,
spamowanie – wysyłanie niepotrzebnych wiadomości.
Ograniczenia prawne
Treść tej sekcji należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Sytuacja w Polsce
Nie należy publikować w Internecie niezgodnych z prawem treści zdefiniowanych w różnych ustawach, wymienionych poniżej:
treści, które naruszają rażąco zasady współżycia społecznego (sankcje określają różne ustawy, w tym kodeks karny, kodeks cywilny i kodeks pracy);
treści, za które określono sankcje w kodeksie karnym, a które:
namawiają do popełnienia lub doradzają w popełnieniu samobójstwa lub samookaleczenia (art. 151 Kodeksu karnego);
grożą innym osobom popełnieniem przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby jego najbliższej (art. 190 Kodeksu karnego);
obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego oraz art. 23 Kodeksu cywilnego);
znieważają lub zniesławiają osobę (art. 212 i 216 Kodeksu karnego);
nawołują do popełnienia przestępstwa (art. 255 Kodeksu karnego);
propagują totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 Kodeksu karnego);
treści, za które określono sankcje w kodeksie cywilnym, a które:
obrażają osoby publiczne (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego);
stanowią zniewagi i pomówienia – informacje obarczające niepotwierdzonymi zarzutami inne osoby (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego);
obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego oraz art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego);
treści, za które określono sankcje w ustawach szczególnych, a które:
promują alkohol (art. 21 ust. 1 pkt 3, art. 131 i art. 45² Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r.);
przyczyniają się do łamania praw autorskich lub naruszają prawa autorskie i licencje podmiotów trzecich (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r.);
promują środki odurzające, narkotyki (art. 20 i 68 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r.);
ujawniają bez czyjejś wyraźnej zgody dane osobowe, identyfikatory komunikatorów internetowych, fotografie, adres poczty elektronicznej, miejsce zamieszkania, pracy, przebywania, numery telefonów, tablic rejestracyjnych i inne poufne dane (ogólne rozporządzenie o ochronie danych i ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych);
zawierają słowa powszechnie uznane za niecenzuralne (art. 3 ust. 1 pkt 2 Ustawy o języku polskim z dnia 7 października 1999 r. i 141 Kodeksu wykroczeń).
Inne ważne informacje
W miarę możliwości nie należy używać HTML – na grupach dyskusyjnych w ogóle, w poczcie elektronicznej – bez wyraźnej zgody odbiorcy.
Nie umieszcza się w wiadomościach załączników o dużej objętości. Powinno się użyć jednego z serwisów do udostępniania plików, a w wiadomości zamieść odnośnik do danego zasobu.
Istotne jest używanie i deklarowanie właściwego języka lub zestawu znaków właściwego dla danego języka. Zaleca się stosowanie UTF-8 dla wszystkich tekstów, ponieważ jest on powszechnie uznanym standardem (dawniej dla każdego języka była używana osobna strona kodowa, dla języka polskiego używano ISO-8859-2), jednak lokalne zalecenia mogą nakładać większe ograniczenia (np. zakaz używania znaków diakrytycznych).
Użytkownik powinien pisać poprawnie, używając w miarę potrzeby wszystkich znaków danego języka i wykorzystując w pełni możliwości konfiguracji używanych programów. Jeśli program nie ma pożądanej funkcjonalności (np. nie obsługuje MIME, czy nie ma słownika), należy zmienić go na inny.
zrodło: wikipedia.pl